Zeytin zeytinyağı bölümü: AB üyesi ülkelerle rekabet edebilmemiz için takviyeler artırılmalı
Türkiye’de tüm zeytin ve zeytinyağı ihracatçılarının çatı kuruluşu Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği, kesimin 2022/23 dönemini ve problemlerini “Zeytin ve Zeytinyağı Kesim Buluşması”nda kıymetlendirdi.
Zeytin zeytinyağı dalı Türkiye’nin dünya zeytin ve zeytinyağı ticaretinde daha fazla kelam sahibi olması ve ihracatta sürekliliği sağlamanın yolunun üretim artışından ve istikrarlı üretimden, dayanakların artırılmasından geçtiğine dikkati çekti.
Zeytin zeytinyağı ihracatçıları dal için hayati değer taşıyan 3573 sayılı Zeytincilik Kanununa karşıt olan, “torba kanun” içerisinde yer alan teklifin iptal edilmesi gerektiğini vurguladı.
Aynı vakitte “2021 Yılı Zeytin-Zeytinyağı İhracatı Ödül Töreni”nde 2021 yılında en çok ambalajlı zeytin ve zeytinyağı ihracatı yapan ihracat şampiyonlarının muvaffakiyetleri taçlandırıldı.
Zeytinyağı ihracatımızın yüzde 53’ünü ambalajlı olarak gönderdik
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Lideri Davut Er, “Bu dönem zeytinyağı bölümü olarak tarihin en yüksek ihracat sayılarına ulaşarak başarılı bir dönemi geride bıraktık. 31 Ekim’de sona eren 2021-2022 zeytinyağı ihracat döneminde 120’den fazla ülkeye ihracat gerçekleştirdik ve toplam zeytinyağı ihracatımızın yüzde 53’ünü ambalajlı olarak gönderdik. Malumunuz olduğu üzere, dünya zeytin ağaç varlığı bakımından, İspanya 330 milyon ağaç varlığıyla birinci sırada yer almakta. Ülkemiz 193 milyon ağaç varlığıyla 2. Sırada yer alıyor.” dedi.
İspanya’da 120’den fazla ikili iş görüşmesi
Er, İspanya’nın zeytinyağı ihracatında ABD’den sonra Türkiye’nin en büyük ihraç pazarı olduğunu vurguladı.
“Dünya zeytinyağı rekoltesinin yüzde 50’den fazlasını tek başına karşılayan İspanya’ya Ticaret Bakanlığımızın uyumu ile 22 firmamızla 27 Kasım-1 Aralık tarihleri ortasında çok başarılı bir Sektörel Ticaret Heyeti tertibi düzenledik. Heyet kapsamında 120’den fazla ikili iş görüşmesi gerçekleştirildi. İkili görüşmelerin yanı sıra; firma, işletme, zeytin plantasyonları ve Kooperatiflere yapılan saha ziyaretleri ile İspanya’nın teknik altyapısı yerinde incelenerek ülkemize adapte edilebilecek yenilikleri görme talihine da eriştik.”
Zeytincilik Kanunu tekrar delinmeye çalışılıyor
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Kurulu rekolte varsayım raporuna nazaran önümüzdeki 2022/2023 döneminde 730 bin ton zeytin ve 420 bin ton da zeytinyağı rekoltesi öngörüldüğünü anlatan Er kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu sayılara ulaşılabilirse Türkiye tarihinde birinci kere rastlanan bir tabloyla karşı karşıya kalacağız demektir. Bu sayılarla Türkiye sofralık zeytinde dünyada birinci, zeytinyağında da ikinciliğe yükselecek. Bu sevindirici gelişmelere karşın, üzülerek görüyoruz ki, dal için hayati değer taşıyan 3573 sayılı Zeytincilik Kanunu, hazırlanan “torba kanun” içerisinde yer alan teklif ile tekrar delinmeye çalışılmakta.”
Sektörümüz rakip ülkelerde olduğu üzere korunmalı ve desteklenmeli
Davut Er, “Ülkemiz iktisadı açısından stratejik değere sahip olan zeytincilik dalının geleceği açısından büyük tehdit oluşturan bu teşebbüsün bir an evvel iptal edilmesi ve kesimimizin rakip ülkelerde olduğu biçimde korunmaya ve desteklenmeye devam edilmesi gerektiğine inanıyoruz. Türkiye 2002 sonrasında zeytincilik dalına büyük yatırımlar yaptı ve Devletimizin dayanağı ile yapılan dikimlerle ağaç varlığımız 90 milyondan 190 milyon seviyesine yükseldi.” diye konuştu.
Tüm yatırımların boşa gitmesine neden olacak kanun teklifi iptal edilmeli
Başkan Er, Tarım ve Orman Bakanlığı datalarına nazaran yeni dikim ağaçlarının verimli hale gelmesiyle birlikte sofralık zeytin rekoltesinin 1 milyon 200 bin tona, zeytinyağı rekoltesinin ise 650 bin tona ulaşacağının altını çizdi.
“Bu amaçlara ulaşmamızın önündeki en büyük pürüz ise zeytin ağaç varlığımızı ve bölümün geleceğini tehlikeye atan bu şekil teşebbüslerdir. Sayıları 500 bini aşan üretici ailesi ve milyonlarca zeytin dostunun gür sesi dinlenmeli ve daha evvelki teşebbüslerde olduğu üzere yanlıştan dönülerek, 3573 sayılı Zeytincilik Kanuna büsbütün ters olan ve son 20 yılda dala yapılan tüm yatırımların boşa gitmesine neden olacak kanun teklifi iptal edilmeli.”
Zeytinliklerimizin talan edilmesi yok edilmesini istemiyoruz
Davut Er, “Yasanın iptal edilmesini istiyoruz, ucu açık bir yasa. Bölümümüzün ortak görüşü; zeytincilik vasfını ve randımanını yitirmiş yerlerde uygulanabilir lakin Türkiye’nin tamamını kapsaması zeytinliklerimize ziyan olması demektir. Zeytin ağaçları 7 yaşında birinci meyvesini verir 50 yaşında tam randımana ulaşır. Binlerce sene randıman alabilirsiniz. Zeytinliklerimizin talan edilmesi yok edilmesini istemiyoruz. Kanun teklifinin geri çekilmesini istiyoruz. Zeytin ağaçlarımızı daha fazla korumak gerekiyor.” dedi.
Ülkemiz ağaç varlığının en az 300 milyona ulaştırılması için takviyeler artırılmalı
Er, Türkiye’nin dünya zeytin ve zeytinyağı ticaretinde daha fazla kelam sahibi olması ve ihracatta sürekliliği sağlamanın yolunun üretim artışından ve istikrarlı üretimden geçtiğine dikkati çekti.
“Zeytin ağaçları yüklü olarak kıraç topraklarda yetişen, kuraklığa güçlü bir bitki. Ülkemizdeki zeytinliklerin büyük bir kısmı sulama altyapısından mahrum. Ağaç başına randımanı artırabilmek için, damla ve basınçlı sulama sistemleri kurulmalı ve elektrik harcamaları, mazot ve gübre üzere çiftçilere yönelik dayanaklar kesinlikle artırılmalı. Daha evvel de belirttiğim üzere, Tarım ve Orman Bakanlığı bilgilerine nazaran Ülkemizde 193 milyon zeytin ağacı bulunmakta. Ülkemiz ağaç varlığının en az 300 milyona ulaştırılması için Bakanlığımızca fidan ve dikim takviyelerinin sürdürülmesini istiyoruz.
Ancak zeytin ağaç varlığı artırılırken, ihracat bölümümüzün gereksinimleri da gözetilmeli, gerçek çeşitlerin, hakikat yörelerde dikimi desteklenmeli.”
Esas problem üretimdeki girdi maliyetlerinin yüksekliği
Davut Er, “Örneğin; Manisa-Uslu, Domat ve Çelebi, Aydın-Memecik ve Çelebi, Bursa-Gemlik, Nizip-Kilis, Hatay-Savrani yağlık üzere tiplerin desteklenmesi ile hem ihracatımızın iri taneli zeytin gereksinimi, hem de yağlık zeytin gereksinimimiz gerçek çeşitlerle karşılanmış olacaktır. Üreticimizin en büyük sorunu fiyat üzere görülse de, temel kahır üretimdeki girdi maliyetlerinin yüksekliği ve bunun sonucunda eser fiyatının yüksek oluşmasıdır. Bölüm olarak beklentimiz, çiftçinin girdi maliyetlerinin düşürülmesi ve sonuç olarak eser fiyatlarının rakip üretici ülkelerle uyumlu hale getirilmesidir.” dedi.
Tüm basamaklarda girdi maliyetleri daha rekabetçi olabileceğimiz düzeylere çekilmeli
Bu sayede, hem iç piyasada tüketici uygun fiyata sağlıklı zeytin ve zeytinyağına erişebileceğinden bahseden Er, hem de ihracatçıların dünya piyasalarına sunmak üzere sürdürülebilir markalar yaratabileceğine değindi.
“Ülkemizde üretim alanlarının ortalama büyüklüğü İspanya, İtalya üzere rakiplere kıyasla çok düşük seviyede ve engebeli coğrafik yapı üretim ve hasatta zorluklar çıkarmakta. Bu da üretimde ölçek iktisadının sağlanmasını engellemekte, üretim maliyelerini artırmakta, rekabetçi fiyatlardan hammadde teminini engellemektedir. Kırsal nüfusun azalması ve yaşlanması da bir öbür kıymetli husus. Memleketler arası rekabette gücümüzün artırılması için; üretimin bahçeden işletmeye nakle kadar geçen tüm evrelerinde, girdi maliyetlerimizin daha rekabetçi olabileceğimiz düzeylere çekilmesi gerekmekte.”
AB üyesi ülkelerle rekabet edebilmemiz için dayanaklar artırılmalı
Davut Er, “AB üyesi üretici ülkelerle rekabet edebilmemiz için üreticilerimize yönelik takviyelerin artırılması, mekanik tarım ve hasadın daha fazla desteklenmesi, kırsalda yaşayan bilhassa genç çiftçilerin daha fazla desteklenmesi, büyük ölçekli zeytin plantasyonu yatırımlarının takviye kapsamına alınması, TARSİM kapsamına çok sıcakların, ani ve ağır yağışların getirdiği eser kayıplarının dahil edilmesi gerekmekte.” dedi.
AB ülkelerine verilen dayanak ile kıyaslandığında çok yetersiz
“Şu an üreticiye verilmekte olan zeytinyağında kg başına 80 kuruş, zeytinde 15 kuruş dayanaklar, AB ülkelerinde verilen kg başına 0,90 Euro/Kg’a ulaşan dayanak ile kıyaslandığında çok yetersiz kalıyor.” yorumunda bulunan Lider Er şunları söyledi:
“Bunun zeytinyağında 3,5 TL’ye, zeytinde ise 70 kuruşa çıkarılması ve verilecek primlerin hasat periyodu başlangıcı olan Eylül-Ekim aylarında açıklanması ve ödemelerin daha erken gerçekleştirilmesi, piyasadaki arz talep istikrarının oluşabilmesi ve üreticinin önünü görebilmesi için büyük kıymet arz etmekte. Zeytin ve zeytinyağı bölümüne yönelik müspet ayrımcılığın devam ettirilerek önümüzdeki yıllarda eserlerimize yönelik desteklemelerin devamını bekliyoruz. Bilhassa ambalajlı İhracatta sağlanan DFİF dayanaklarının, 2022 yıl sonuna kadar ihracat sübvansiyonlarının büsbütün kaldırılması istikametindeki DTÖ taahhütlerimiz de göz önünde bulundurularak, geliştirilecek yeni bir dayanak sistemi çerçevesinde devam ettirilmesi gerekmekte.”
Sektör olarak son 10 yılda aldığımız ihracat dayanakları %85 oranında erimiş
Davut Er, “Burada değerli bir hususa da değinmek istiyorum; bildiğiniz üzere 2013 yılına kadar DFİF dayanakları dolar üzerinden veriliyordu ve ambalajlı zeytinyağında ton başına 650 $, sofralık zeytinde ise 260 {{tooLongContent}}rsquo;a kadar takviye alınabiliyordu. Bugünkü kurla çevirdiğimizde zeytinyağı için yaklaşık 12 bin TL, sofralık zeytin için ise 4.800 TL yapıyor. Şu an ise ambalajlı zeytinyağı ihracatında ton başına 1600 liraya kadar, sofralık zeytinde ise 630 liraya kadar ihracat iadesi sağlanmakta. Yani dal olarak son 10 yılda aldığımız ihracat takviyeleri %85 oranında erimiş.”
Yüzde 70 takviye ile ihracatımız iki katına çıkar
Er, “Bugün öbür üretici ülkelerle rekabet edebilmemiz için ihracatçıya sağlanan “Tarımsal Eserlerde İhracat İadesi” takviyelerinin kesinlikle artırılması gerekiyor. Geçmişte dolar bazında verilen dayanakların %70’i kadar bir dayanak verilmesi durumunda, ihracatçımızın rekabet gücü büyük oranda artacak ve ambalajlı-markalı eser ihracatımıza çok büyük katkı sağlayacaktır. Böylece Türkiye’nin ihracatı iki katına çıkar ve dalımız çok değerli bir ivme kazanır. Zeytin-zeytinyağı dalı net döviz getirisi sağlayan, ithalatı olmadan direkt ihracat yapan ulusal ve yerli bölümümüzdür. İdare Şurası olarak, zeytin ve zeytinyağımızı kutulu, ambalajlı ve yüksek katma pahalı ihraç edebilmek için tüm gücümüzle çalışmaya devam ediyoruz.” diyerek kelamlarını tamamladı.
Tarım Gazetecileri ve Muharrirleri Derneği Lideri İsmail Uğural’ın moderatörlük yaptığı “Geçmişten Günümüze Zeytin-Zeytinyağı Bölümü ve Gelecek Beklentileri” panelinde Doç. Dr. Ahmet UHRİ, Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım ve Besin Yüksek Mühendisi Müge Aşan Nebioğlu konuşmacı olarak yer aldı.
Güncel ekonomik gelişmeleri, global büyüme öngörüleri ve enflasyon sayılarını, resesyon ihtimalini ise Ekonomist Dr. Can Fuat Gürlesel aktardı.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
